"ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΔΙΠΛΗΣ ΕΝΣΥΝΑΙΣΘΗΣΗΣ" ΤΟΥ ΜΙΛΤΟΝ (DOUBLE EMPATHY PROBLEM)

Περίληψη με απλά λόγια από τη Δρ. Melanie Heyworth

Επί του παρόντος, ο αυτισμός ταξινομείται ως "νευρολογική διαταραχή" που διαγιγνώσκεται. Οι περισσότεροι μη-αυτιστικοί άνθρωποι θεωρούν πως οι αυτιστικοί άνθρωποι έχουν "έλλειψη ενσυναίσθησης" και μειωμένη "θεωρία του νου" (δηλαδή, κατανόηση της ψυχικής κατάστασης ενός άλλου ατόμου). Έτσι, τα διαγνωστικά κριτήρια για τον αυτισμό περιλαμβάνουν "έλλειψη αυθόρμητης αναζήτησης να μοιραστεί [το αυτιστικό άτομο] ενδιαφέροντα και συναισθήματα" και "απουσία ενδιαφέροντος για τους συνομηλίκους". Αυτή η αντίληψη οδηγεί συχνά τους μη-αυτιστικούς ανθρώπους να θεωρούν τον αυτισμό ως ελάττωμα.

Ο Δρ. Ντέμιαν Μίλτον είναι ένας αυτιστικός ακαδημαϊκός και πατέρας. Προτείνει μια διαφορετική ερμηνεία για την ασυνεννοησία μεταξύ αυτιστικών και μη-αυτιστικών ανθρώπων, την οποία αποκαλεί "το πρόβλημα της διπλής ενσυναίσθησης"*.

"Το πρόβλημα της διπλής ενσυναίσθησης"

Η θεωρία του Μίλτον για τη "διπλή ενσυναίσθηση" προτείνει ότι οι αυτιστικοί άνθρωποι δε στερούνται ενσυναίσθησης.

Ο Μίλτον υποστηρίζει ότι οι αυτιστικοί άνθρωποι βιώνουν τον κόσμο και εκφράζουν τα συναισθήματά τους διαφορετικά από τους μη-αυτιστικούς ανθρώπους. Επικοινωνούμε, βιώνουμε και εκδηλώνουμε συναισθήματα, αλληλεπιδρούμε με άλλους, αναπτύσσουμε σχέσεις και αισθανόμαστε τον κόσμο γύρω μας διαφορετικά από τους μη-αυτιστικούς ανθρώπους. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν έχουμε συναισθήματα ή ενσυναίσθηση.

Αυτό όμως δυσκολεύει τους μη-αυτιστικούς ανθρώπους να μας κατανοήσουν και να συμμεριστούν τα συναισθήματά μας κι εμάς τα δικά τους αντίστοιχα.

Οι αυτιστικές διαφορές οδηγούν σε διαφορετικά βιώματα, τα οποία δημιουργούν ένα είδος χάσματος όσον αφορά την ενσυναίσθηση.

Έτσι, όπως θα μπορούσε να ειπωθεί ότι οι αυτιστικοί άνθρωποι στερούνται "κοινωνικής διορατικότητας" για τη μη-αυτιστική κουλτούρα και επικοινωνία, έτσι θα μπορούσε επίσης να ειπωθεί ότι και οι μη-αυτιστικοί άνθρωποι στερούνται "κοινωνικής διορατικότητας" για την αυτιστική κουλτούρα και επικοινωνία.

Ο Μίλτον αποκαλεί αυτή την ασυνεννοησία "διπλό πρόβλημα" επειδή τόσο οι αυτιστικοί όσο και οι μη-αυτιστικοί άνθρωποι βιώνουν έλλειψη κατανόησης για την άλλη ομάδα αντίστοιχα.

Με άλλα λόγια, η ενσυναίσθηση είναι ένας "αμφίδρομος δρόμος".

Ο αντίκτυπος του προβλήματος της διπλής ενσυναίσθησης

Το χάσμα ενσυναίσθησης βιώνεται τόσο από αυτιστικά όσο και από μη-αυτιστικά άτομα αλλά δεν επηρεάζει εξίσου και τις 2 ομάδες.

Επειδή ο μη-αυτιστικός τρόπος επικοινωνίας και ενσυναίσθησης είναι τυπικός και αναμενόμενος, γίνεται αποδεκτός ως ο "φυσιολογικός" και "σωστός" τρόπος από τους περισσότερους ανθρώπους.

Αυτό σημαίνει ότι οι άτυποι, απροσδόκητοι τρόποι με τους οποίους οι αυτιστικοί άνθρωποι επικοινωνούν και συμμερίζονται τα συναισθήματα άλλων ατόμων συχνά απορρίπτονται ως "διαφορετικοί" και "λανθασμένοι".

Ο Μίλτον υποστηρίζει ότι πολλοί μη-αυτιστικοί άνθρωποι θεωρούν ότι, όντας η πλειοψηφία, ο δικός τους τρόπος ενσυναίσθησης είναι ανώτερος ή προτιμότερος από τον αυτιστικό τρόπο.

Αυτό σημαίνει ότι οι μη-αυτιστικοί άνθρωποι συχνά προσδοκούν από τους αυτιστικούς ανθρώπους να μάθουν τη μη-αυτιστική κουλτούρα και επικοινωνία. Πράγματι, οι αυτιστικοί άνθρωποι συχνά λαμβάνουν "θεραπείες" για να κατανοήσουν τις μη-αυτιστικές αντιλήψεις.

Αλλά οι μη-αυτιστικοί άνθρωποι δεν προσδοκούν από τους εαυτούς τους να κατανοήσουν ή να μάθουν τις αυτιστικές αντιλήψεις.

Το επιχείρημα, λοιπόν, του Μίλτον είναι ότι θα μπορούσαμε να θεωρήσουμε πως οι μη-αυτιστικοί άνθρωποι έχουν έλλειψη ενσυναίσθησης για τους αυτιστικούς ανθρώπους.

Πώς μεταφράζεται αυτή η θεωρία στην καθημερινή ζωή;

Ένα καθημερινό παράδειγμα έλλειψης ενσυναίσθησης για τα αυτιστικά βιώματα από την πλευρά των μη-αυτιστικών ατόμων είναι η αντίδρασή τους όταν αναφέρουμε ότι είμαστε αυτιστικοί. Συχνά, η απάντηση των μη-αυτιστικών ατόμων είναι "όλοι είμαστε κάπου στο φάσμα".

Η απάντηση του μη-αυτιστικού ατόμου προορίζεται συνήθως ως ένδειξη συμπόνιας. Σκοπός είναι να "κανονικοποιήσει" την αυτιστική μας εμπειρία.

Αλλά αυτή η μη-αυτιστική απάντηση προϋποθέτει ότι οι αυτιστικοί δεν θέλουν να είναι αυτιστικοί (αφού, αναμφίβολα, το μη-αυτιστικό άτομο δεν θέλει να είναι αυτιστικό).

Αντί για συμπονετική, λοιπόν, αυτή η απάντηση είναι εξαιρετικά προσβλητική για την αυτιστική κοινότητα, καθώς υποτιμά τα αυτιστικά βιώματα και την αυτιστική αυθεντικότητα και ταυτότητα.

Για τον αυτιστικό δέκτη, το μη-αυτιστικό άτομο εμφανίζει "κοινωνικά ελλείμματα" ή "έλλειψη ενσυναίσθησης" όταν δε λαμβάνει υπόψιν ότι τα λόγια του πιθανώς να είναι προσβλητικά.

Επιστρέφοντας στο δοκίμιο του Μίλτον, σημειώνουμε ότι τα αυτιστικά άτομα είναι στην πραγματικότητα αυτά που αναμενόταν να κάνουν – και έχουν κάνει – τη μεγαλύτερη προσπάθεια να κατανοήσουν τα συναισθήματα του μη-αυτιστικού πληθυσμού.

"Θα μπορούσε κανείς να πει ότι πολλοί αυτιστικοί άνθρωποι έχουν πράγματι αποκτήσει μεγαλύτερο επίπεδο γνώσης για τη νευροτυπική κοινωνία και τα ήθη της παρά το αντίστροφο, ίσως λόγω της ανάγκης τους να επιβιώσουν και ενδεχομένως να ευδοκιμήσουν στη νευροτυπική κουλτούρα. Αντίθετα, τα νευροτυπικά άτομα δεν έχουν καμία συναφή προσωπική απαίτηση να κατανοήσουν το μυαλό του "αυτιστικού ατόμου" εκτός αν έχουν στενή κοινωνική επαφή με κάποιο τρόπο", εξηγεί ο Μίλτον.

Η αξία της θεωρίας της διπλής ενσυναίσθησης

Η αξία της θεωρίας του Μίλτον είναι ότι αμφισβητεί την ιδέα ότι οι αυτιστικοί άνθρωποι στερούνται "θεωρίας του νου". Επαναπροσδιορίζει το διχασμό μεταξύ αυτιστικών και μη-αυτιστικών κοινοτήτων. Δεν χρειάζεται να σκεφτόμαστε πως υπάρχουν ανώτεροι και κατώτεροι τρόποι ύπαρξης. Αντ' αυτού μπορούμε να θεωρήσουμε τη συνύπαρξή μας ως εξαρτώμενη από την αμοιβαιότητα.

Η αυτιστική ενσυναίσθηση δεν είναι λιγότερο συμπονετική, λιγότερο στοχαστική ή λιγότερο "ανθρώπινη" από τη μη-αυτιστική ενσυναίσθηση: είναι απλά διαφορετική.

*Milton, D. E. M. (2012). On the ontological status of autism: The ‘double empathy problem’. Disability & Society, 27(6), 883-887.

 

Πηγή [στα αγγλικά]: https://reframingautism.org.au/miltons-double-empathy-problem-a-summary-for-non-academics/